اسقاط خودرو

اسقاط خودرو به فرایندی اطلاق می شود که طی آن خودرو فرسوده ازچرخه حمل و نقل درون و برون شهری خارج شده و تحویل مراکز اسقاط خودرو می شود. زیرا خودروهای فرسوده یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا کلان شهرها و شهرهای بزرگ به شمار می روند. همچنین مصرف سوخت این خودروها نیز بسیار بالاست. طبق قوانین موجود از جمله ماده هشت قانون هوای پاک، صاحبان خودروهای فرسوده مکلفند پس از رسیدن خودروی خود به سن فرسودگی، اقدامات لازم را برای اسقاط وسیله نقلیه خود انجام دهند.با توجه به این 
مسئله،ما در این مقاله قصد داریم تا به بررسی موضوع اسقاط خودرو، شرایط و مراحل این فرایند بپردازیم.

خودرو فرسوده

سن فرسودگی طبق تصویب نامه شماره 92308/ت40587ک مورخ 7/6/87 بر اساس جدول زیر اعلام می باشد

لذا مالکین خودروهای فرسوده می بایست جهت از رده خارج کردن خودرو خود به مراکز اسقاط خودروهای فرسوده مراجعه نمایند. برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده،مراکز اسقاط خودرو در نقاط مختلف کشور ایجاد شده اند. این مراکز طبق مقررات مربوطه پس از طی مراحل معین، خودروی فرسوده را از مالک آن تحویل می گیرند. پس از تحویل گرفتن خودروی فرسوده،به مالک وسیله نقلیه گواهی اسقاط را ارائه می دهند. این گواهی به منزله اتمام فرایند اسقاط خودرو محسوب می شود.در صفحه مراکز اسقاط خودرو در همین سایت، لیست این مراکز درج شده است.در این لیست می توانید آدرس مراکز اسقاط را مشاهده کرده و در موقع انتقال خودرو فرسوده به راحتی به مرکز مورد نظر دسترسی پیدا کنید.                                              

شرایط اسقاط خودرو

در سال های گذشته خودروهای دارای پلاک قدیمی هم در طرح های مختلف، اسقاط می شدند که این خودروها می بایست قبل از اسقاط خودرو،به مراکز تعویض پلاک مراجعه کرده و برگه تسجیل یا برگه پلاک مجازی دریافت می کردند تا بتوانند در مراکز اسقاط ثبت نام و اسقاط نمایند.ولی در حال حاضر تنها خودروهای دارای پلاک منطقه ای(پلاک ایران)می توانند در طرح های اسقاط شرکت کنند.
به طور کلی خودروهایی که می توانند شرایط اسقاط را داشته باشند به دو دسته تقسیم میشوند. اولین دسته خودروهایی است که طبق جدول فوق شرایط فرسودگی را داشته باشند.دسته دوم،مربوط به خودروهایی است که در اثر تصادف دچار آسیب های زیادی شده اند.در این مورد استفاده از این خودروها، ممکن است خطرناک بوده و آلایندگی زیادی داشته باشد. بنابراین ضروری است پس از طی مراحل اسقاط خودرو،در مراکز مربوطه از چرخه حمل ونقل خارج شوند. هر یک از این دسته خودروها باید از شرایط خاص و جزئی تری برخوردار بوده که امکان اسقاط آن ها وجود داشته باشد.

خرید خودروفرسوده

در سال های گذشته در طرح نقدی اسقاط خودروهای فرسوده،مالکین این خودروها به مراکز اسقاط مراجعه نموده و با ارائه مدارک خودرو و مدارک هویتی در سامانه ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور ثبت نام کرده و پس از تحویل خودرو و اتمام مراحل اسقاط و بازیافت آن و دریافت برگه اسقاط از مرکز اسقاط،ارزش خودرو توسط دولت به حساب بانک ملت مالک خودرو فرسوده واریز می شد.
در حال حاضر در طرح نقدی،مالکین خودروفرسوده پس از مراجعه به مراکز اسقاط و ارائه مدارک و تایید مدارک توسط مرکز اسقاط،به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه نموده و وکالت اسقاط و تعویض پلاک را به نام مرکز اسقاط تنظیم نموده و به همراه خودرو تحویل مرکز اسقاط می دهند و درقبال آن وجه نقد را از مرکز اسقاط دریافت می نمایند.پس از اتمام روند اسقاط و بازیافت خودرو و صدور گواهی اسقاط به نام مرکز اسقاط،این گواهی اسقاط جهت پلاک نمودن خودروهای وارداتی یا خودروهای داخلی استفاده می گردد.

طرح جایگزینی خودروهای فرسوده

در گذشته در طرح جایگزینی،مالکین خودروهای فرسوده در ابتدا با مدارک خودرو فرسوده به یکی از نمایندگی های ایران خودرو و سایپا مراجعه نموده و اقدام به ثبت نام می کردند و پس از مشخص شدن مرکز اسقاط توسط ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور،به همراه کلیه مدارک و خودرو به مرکز اسقاط مراجعه و پس از اتمام فرایند اسقاط و دریافت برگه اسقاط به بانک عامل مراجعه نموده و پس از تکمیل روند اعتبارسنجی و ارائه ضامنین و تایید دریافت تسهیلات توسط بانک مربوطه،مجدداً به نمایندگی خودروساز رفته و با پرداخت مابه التفاوت مبلغ خودرو درخواستی روند تحویل خودرو را کامل می نماید.
در حال حاضر و طبق قانون بودجه سال1401 کل کشور، خودروسازان مکلف هستند 20 درصد از کل تولیدات خود را به جایگزینی خودروهای فرسوده اختصاص دهند که در این  طرح جایگزینی، تسهیلاتی توسط بانک ها به مالکین خودروهای فرسوده پرداخت نمی شود و مالکین خودروهای فرسوده می بایست در زمان مشخص شده به سایت خودروسازان (ایرانخودرو،سایپا،گروه بهمن،آرین پارس موتور)مراجعه کرده و نسبت به ثبت اطلاعات هویتی و اطلاعات خودرو فرسوده و خودرو درخواستی با توجه به بخش نامه های خودروساز مربوطه اقدام نموده و کد رهگیری دریافت نمایند.پس از اعلام نتایج قرعه کشی،برای مالکینی که برنده شده اند یک پیامک ارسال می شود که ظرف مدت حداکثر دو ماه نسبت به اسقاط خودرو خود اقدام کنند.در این مرحله مالکین خودرو فرسوده با مراجعه به مراکز اسقاط ضمن تحویل خودرو و مدارک آن به مرکز اسقاط،وکالت اسقاط و تعویض پلاک را به نام خودروساز تنظیم نموده و به همراه مدارک تحویل مرکز اسقاط می دهند.پس از پایان فرایند اسقاط و بازیافت خودرو و دریافت برگه اسقاط ممهور به مهر راهور و مرکز اسقاط به یکی از نمایندگی های خودروساز مربوطه مراجعه کرده و پس از دریافت ردیف قرارداد خودرو درخواستی اقدام به واریز وجه طبق بخشنامه خودروساز می نمایند.

شرایط اسقاط خودروهای تصادفی

خودروهای تصادفی در شرایطی فرسوده تلقی خواهند شد که بالای 60 درصد آسیب دیدگی داشته باشند. در
این حالت مالک خودرو می بایست به واحد شماره گذاری راهنمائی و رانندگی منطقه خود مراجعه نموده و پس از آن که میزان آسیب دیدگی مورد تایید  افسر کارشناس راهور قرارگرفت،مدارک خودرو را تحویل راهور نموده و با دریافت معرفی نامه از راهور به مرکز اسقاط مشخص شده از سوی راهور مراجعه و پس از اتمام روند فیزیکی اسقاط،برگه اوراق شخصی ممهور به مهر راهور را دریافت می نماید.در این طرح فقط ارزش لاشه خودرو فرسوده پس از کسر هزینه های اسقاط به مالک خودرو پرداخت می گردد و خودرو فک پلاک می گردد.به این طرح اوراق شخصی نیزگفته می شود.

سایت اسقاط خودرو

متقاضیانی که قصد دارند خودروی فرسوده خود را اسقاط کنند، لازم است ابتدا از طریق اینترنتی ثبت نام کنند. به همین منظورپیش ثبت نام خودروهای فرسوده را می توان از طریق وب سایت دورهاتو انجام داد. 

شرایط اسقاط خودرو فرسوده

شرایط اسقاط خودروی فرسوده را در بندهای بالاتر توضیح دادیم. از جمله این که خودرو به مرز سن فرسودگی رسیده باشد و نتواند گواهی معاینه فنی را دریافت کند. البته این شرایط برای خودروهای سواری شخصی است. برای سایر خودروها سن مرز فرسودگی و تعداد دفعات رد شدن در گواهی معاینه فنی تفاوت دارد. 

طرح اسقاط خودرو در سال 1401

از ابتدای نیمه دوم سال 1401 طرح جایگزینی خودرو فرسوده با روش قرعه کشی انجام می شود. در این طرح خودروسازان باید 20 درصد از محصولات خود را در قرعه کشی به جایگزینی خودرو های فرسوده اختصاص دهند. در طرح قرعه کشی جایگزینی فرسوده، متقاضی اطلاعات خودروی خود را در وب سایت اختصاصی خودرو ساز خودرو ثبت می کند. پس از ثبت نام تمام متقاضیان، قرعه کشی انجام می شود. برندگان هم حداکثر 60 روز فرصت دارند تا خودروی خود را به یکی از مراکز اسقاط خودرو منتقل کنند تا فرایند از رده خارج کردن وسیله نقلیه آن ها انجام شود. پس از تحویل خودرو به مرکز اسقاط و دریافت گواهی آن، متقاضی میتواند در موعد مقرر به نمایندگی شرکت خودرو ساز مراجعه کرده و پس از واریز وجه خودرو در انتظار تحویل خودروی نو قرار بگیرند.

قرعه کشی جایگزینی فرسوده

از ابتدای نیمه دوم سال 1401 طرح جایگزینی خودروی فرسوده با روش قرعه‌کشی انجام می‌شود. در این طرح خودروسازان باید 20 درصد از محصولات خود را در قرعه‌کشی به جایگزینی خودروهای فرسوده اختصاص دهند. در طرح قرعه کشی جایگزینی فرسوده، متقاضی اطلاعات خودروی خود را در سایت رسمی خودرو ساز  ثبت می‌کند. پس از ثبت نام تمام متقاضیان، قرعه کشی انجام می‌شود. برندگان هم حداکثر 60 روز فرصت دارند تا خودروی خود را به یکی از مراکز اسقاط خودرو منتقل کنند تا فرایند از رده خارج کردن وسیله نقلیه آن‌ها انجام شود. پس از تحویل خودرو به مرکز اسقاط و دریافت گواهی آن، متقاضی می‌تواند در موعد مقرر به نمایندگی شرکت خودروساز مراجعه کرده و خودروی نو را تحویل بگیرد. 

طرح جایگزینی ایران خودرو و سایپا، گروه بهمن و لاماری

طرح جایگزینی خودرو های فرسوده توسط شرکت های بزرگ خودرو ساز در حال انجام است. هریک از این شرکت های خودرو ساز شرایط مشابهی را برای تحویل خودرو های نو به متقاضیان دارند. از جمله این که باید متقاضی در سایت رسمی خودرو ساز ثبت نام کند. پس از برنده شدن هم حداکثر تا دو ماه باید خودروی خود را به یک مرکز اسقاط تحویل داده تا مراحل اسقاط خودرو را طی کند و برگه اسقاط را از مراکز دریافت و تحویل نمایندگی های مجاز نماید.

نحوه اسقاط خودرو فرسوده

پس از تحویل مدارک و خودرو به مراکز اسقاط،خودرو توسط کارشناسان راهور بازدید و اصالت خودرو تایید شده و شماره موتور و شاسی خودرو امحاء و موتور خودرو سوراخ می شود و پس از دمونتاژ خودرو در مرکز اسقاط،بدنه خودرو پرس می شود و پلاک خودرو تحویل مراکز تعویض پلاک شده و در زمان ثبت اسقاط خودرو در سیستم راهنمائی و رانندگی،پلاک خودرو نیز در سیستم فک شده و پلاک مجازی صادر و روند اسقاط تکمیل می گردد.

مدارک مورد نیاز اسقاط خودرو در طرح های مختلف:

1-سند سبز(سند مالکیت خودرو)
2-کارت خودرو
3-بنچاق ها(تسلسل اسناد)
4-خلافی
5-مفاصا حساب شهرداری
6-مالیات نقل و انتقال خودرو
7-پرینت ابطال کارت سوخت خودرو
8-مالیات مشاغل برای خودروهای وانت
9-شناسنامه و کارت ملی مالک خودرو

جمع بندی:

اسقاط خودروهای فرسوده به پاکیزه تر شدن هوای کلان شهرها و شهرهای بزرگ کمک می کند و در مصرف سوخت هم صرفه جویی می شود. علاوه بر این ایمنی سرنشینان وسایل نقلیه با ورود خودروهای نو به ناوگان حمل ونقل افزایش می یابد. دولت با تسهیلاتی که برای اسقاط خودروهای فرسوده به متقاضیان ارائه می کند، به این افراد کمک میکند تا سریعتر نسبت به از رده خارج کردن وسایل نقلیه خود اقدام کنند.طرح هایی از جمله طرح نقدی و طرح جایگزینی خودروهای فرسوده که اجرامی شود،می تواند در تسریع این فرایند کمک کند.